neşeli bir savaş romanı

halil bezmen.  mustafa kemal’e aşklanmak, isimli roman elimde. 2014 yılının haziran ayı. eylemsizlik prensibine uygun bir zamanda yaşıyoruz. yavaş okuyorum.

halil bezmen, metine anlam ve değer kavramlarını dahil etmektir. yazmak için yazılmış bir metin değil. âşk, savaş, yanlışlık, karşılaşmalar, umut ve maddi sınırlar. insan adı verilen belirsiz varlığın madde ve duygu yapıları içindeki hareketi.

bir kurgu ve tasarı olan romanda mustafa kemal, yerli batılıdır. cemile bir âşk kadını. türk, sevdiği kadınla evlenememiş adamdır. cemile, her türk’ün idealindeki kadın. erkeğine sahip olmak için erkeğini kaybetmeyi dahi göze alan değil, erkeğini var eden kadın. pek bu topraklarda olmayan türden. cemile, bu topraklardaki kadın imgesinin tersyüz edilmiş hâli. varolmayı sahip olmaya tercih eden.

savaş ve âşk. savaşmak dışında bir ilişki biçimi bilmeyen bir kabilede için âşk, imkânsızdır, imkânsız oluyor. âşk bir hâyâl. ezik, gariban kabile mensubu âşık olduğunda durur. içine atar. ve savaşmayı bekler. yalnızca savaşta bedenini kullanacaktır, kullanır. âşkıyla değil. halide edip’in romanlarında, türkçe’de, kadın ile erkek arasında diyalog yoktur. kadın ve erkek konuşamaz. halil bezmen’in romanında kadın ile erkek konuşuyor. konuşan, mustafa kemal ve cemile. ikisi de yerli-yabancı.

 hem eleştirel hem de yaratıcı bir roman. neden ilerlemiyoruz ve neden savaşıyoruz soruları var romanda. bir mühendis olmasına karşılık sağlam bir iktisat teori ve pratiği insanı düşünmeye sevk ediyor.

iktisadi sorular. berrak bir iktisadi açıklama getirilemeyen, osmanlı neden kapitalizme uyum sağlayamadı? türkler neden zamanın dışında kaldı? ya da türkler kendilerine has bir sermaye birikimi modeli geliştiremedi?

siyasal sorular. türkler, neden durmadan savaşır? türkler neden savaş dışında/barışta birlikte hareket edemezler? 1453’te aldıkları istanbul’a neden hâlâ yerleşemediler? türkler neden tarih ve coğrafya bilmez, tanımaz ve laftan anlamaz bir kabiledir?

bir de bireysel. türk neden sevdiği kadın/adamla evlenemez, evlenmiyor. sevdiği kadın/adamla evlenemeyen türk, etrafa bakmaya başlıyor. başka da bir şey olmuyor.

köken ve değer. mustafa kemal’a aşklanmak hem kökenin değeri hem de değerlerin kökenine dair bir roman.

anlam nedir?

deleuze der ki, eğer bir şeyin hangi kuvvet tarafından ele geçirildiğini bilmiyorsak,  o şeyin anlamını da hiçbir zaman bilemeyiz.

iktidar ve anlam ilişkisi.

1920’ler kritik bir zaman dilimidir türklerde. şimdiki zamanın kritik olduğunu hissediyorsak yeniden düşünmeli 1920’lerde ne olduğuna dair.

mustafa kemal’i aşklanmak’ı okurken, halil bezmen’in önceki romanlarını okurken hissettiğim bir şeyi hissettim: sonsuzluk hissi. sonu gelmeyen olaylar. ve sürprizli.

Halil bezmen, neşeli bir savaş romanı yazmış. iyi bir kitap tebessüm ettiren bir kitaptır. 

Meram: Yeni Yol Fanzin, S.1 / Temmuz 2014.