06.09.2012 00:05
“öyleyse makul ol, crito,
felsefe öğretmenlerinin iyi ya da kötü (kişiler) olduğuna aldırma, felsefenin
kendisine bak!”. sokrates’ten crito’ya.
türkiya neden iktisadi anlamda geri
kaldı? osmanlı neden yıkıldı? türkiya İngiltere gibi olamadı?
mesele, osmanlı’da kapitalizme neden
geçilemedi?
osmanlı, kapitalizme geçmek istedi ve
geçemedi mi?
tarihçilerin söyledikleri başka. iktisatçılarınki
başka. tarih bilmeden iktisatçı olmak, iktisat bilmeden tarihçi olmak mümkün.
maalesef mümkün. böyle bir çağda bir soru tipine yanıt vermek imkânsız oluyor.
yakın zamanlardaki gelişmeler ile
ilgili başka sorular oluşturulabilir. ispanya iki seneden demokrasiye geçti,
türkiya neden demokrasiye bir türlü geçemiyor? güney kore ve türkiya, 1960’lı
yılların başında aşağı yukarı aynı gelişmişlik seviyesindedirler, güney kore,
1960’lı yıllardan itibaren sanayileşmesini tamamladı, teknoloji üretir hale
geldi, türkiya, neden sanayileşemedi?
türkiya’da bir problem var: sağ,
iktisat’a önem vermez. sol, kültürel/zihinsel yapıya. türkiya’da sağ ve
sol, ayrı gezegenlerden gelmişlerdir ve kendi aralarında konuşmazlar.
konuşamazlar. belki de konuşmamaları gerekmekte.
insanın iktisadi bir varlık haline
gelmesinin insan ile bir ilgisi yok. zaman ile ilgisi var. kapitalist bir çağda
insan, isterse istemesin, iktisadi ilişkilerin ürünü oluyor.
osmanlı kapitalizme geçmedi, geçemedi
değil, geçmedi.
olay açık: osmanlı’da hükümdar ile
köylü/tebaa arasındaki ilişki, batı’daki kral ile köylü/serf arasındaki
ilişkiden farklı. osmanlı’da batı’daki türden bir mülkiyet kavramı yok.
bu topraklarda, sosyal zaman yok,
kronolojik zaman çalışıyor. değişim yok. batı’daki değişim, tarihi bir olay.
bir yerde bir zaman diliminde bir şey oluyor, sonuç, kapitalizmin ortaya
çıkması şeklinde görülüyor.
batı’yı batı yapan, sanayi devrimidir.
rönesans ile başlayan bir zaman dilimi ve devrim ile sonuçlanıyor. hukuk
değişiyor, edebiyat, şiir, toplum, dünya görüşü, değişiyor. farklılaşıyor.
dünyanın öteki tarafından kopuyor.
bizde bu değişim yok. yaşanmadı.
toplum, değişmedi.
doğu’da batı’dakine benzer özel
mülkiyetin olmadığı tespiti marx ve engels tarafından da yapıldı.
bizdeki iktidar köylü ilişkisi şöyle:
bir yanda yönetici askeri bir zümre var. diğer yanda köylü kitle. yönetici
zümre, köylüleri örgütlüyor, ürünlerinden bir kısmını alıyor.
batıdaki ilişki: yönetici zümre,
köylüleri örgütledikten sonra kendisi de sermayesi ile üretim sürecine dahil
oluyor ve işi yürütüyor. sermaye birikimi ortaya çıkıyor ve sermaye sahibi bir
sınıf oluşuyor, burjuva sınıfı. aristokrasiye savaş açıyor ve yönetimi ele
geçiriyor. değişim yapıyor.
bu tarihi fark, bugün devam ediyor.
farklı şekilde.
selâm ile.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder